Viet Writer
Và Mai Có Nắng
-
Những cuộc phiêu lưu của Tom Shawyer - Chương 08 - 09
Chương 8: Hòa giải
Trưa hôm đó, khi Tom ở trường về, dì nó đã ôm hôn nó với lòng biết ơn trìu mến, khiến nó hoàn toàn trở lại vui tươi hớn hở. Do đó, sau bữa ăn, khi lại đi học, nó cảm thấy lòng thanh thản và yêu đời. Trên đường đi nó gặp Becky. Chẳng chút do dự, nó dẹp bỏ tự ái, chạy đến phía cô bé và nói bằng giọng ăn năn hối hận:
- Becky, hôm nay tôi đã tỏ ra tàn nhẫn với bạn, tôi thật lòng hối tiếc. Tôi hứa sẽ không bao giờ làm như vậy nữa. Ta giảng hòa với nhau nhé, bạn có chịu không?
Lập tức, Becky buông ngay câu trả lời khô khan và thù địch:
- Ông Sawyer, ông muốn làm gì cứ làm, tôi xem ông không còn là bạn của tôi nữa.
Tom đứng sững cả người. Rồi nó nổi tức điên ruột. Kìa, cô bé phách lối này lại cự tuyệt nó trong khi nó đã công khai tạ lỗi, không ngần ngại bóc trần trái tim nó trước mặt cô ta. Nó tiếc rằng Becky không phải là con trai chứ không thì lần này nó đã nện cho cô bé một trận nên thân! Khi gặp lại cô bé, nó chẳng tiếc lời quật cho cô bé một câu nhận xét cay cú về tính bần tiện nhỏ nhen của bọn con gái. Cô bé đốp lại cùng chung giọng điệu và lời qua tiếng lại thêm phần kịch liệt. Sau đó, cô bé quay lưng bước vào lớp, giữ thái độ làm nghiêm. Bây giờ nó giận Tom đến nỗi nóng lòng muốn thấy Tom bị ăn đòn về tội làm hư sách. Cô bé đáng thương đâu có ngờ rằng chính nó cũng sắp sửa bị tai nạn giống như vậy và chỉ có cách cư xử hào hiệp của Tom mới cứu nó thoát...
Số là Becky đã đi vào lớp và lúc ngang qua trước bàn thầy giáo Dobbins, nó thấy ngăn kéo thường được khóa lúc ấy đang mở hé. Nên biết rằng ngăn kéo này đặc biệt kích thích tính tò mò của bọn trẻ - nói chính xác hơn đó là thứ bên trong ngăn kéo, một cuốn sách bí mật mà thầy giáo mải mê ngồi đọc mỗi khi có dịp. Bọn trẻ thường đánh đố nhau đó là sách gì. Không cưỡng lại được, Becky chộp lẹ cuốn sách quý và đọc tựa đề một cách thèm thuồng. Đó là một cuốn "Khái luận giải phẫu học của giáo sư Dickinson". Vấn đề đó hoàn toàn xa lạ đối với nó, đương nhiên khỏi cần phải nói. Mà tại sao ông giáo khả kính lại có cuốn khái luận về y học này nhỉ? Bởi vì trước kia ông đã mơ làm bác sĩ - một tham vọng mà ông phải từ bỏ vì thiếu điều kiện học hành nên ông sốt sắng ngấu nghiến bất cứ sách y nào rơi vào tay ông...
Với hy vọng biết rõ thêm về cuốn sách, Becky bèn lật từng trang. Nó bắt gặp một hình vẽ màu trình bày thân thể con người trần truồng lõa lồ. Đúng lúc đó một cái bóng in hình lên trang sách: đó là Tom đang đi vào. Becky hốt hoảng, lật đật gấp cuốn sách lại. Bị kéo mạnh tay vội vàng nên trang hình rách toạc một đường từ bên này sang bên kia! Cô bé vứt cuốn sách vào lại trong ngăn kéo, xoay chìa khóa một vòng rồi đối mặt nhìn Tom.
- Rình mò người ta, xấu xa quá! Đồ không biết xấu hổ! Thế nào anh cũng sẽ tố giác tôi và tôi sẽ bị phạt là cái chắc! Tôi sẽ bị đòn trước mắt mọi người, mà tôi chưa bao giờ từng bị cả!
Bỗng cô bé òa khóc nức nở, nói thêm:
- Tôi muốn chết cho rồi! Ôi, tôi ghét anh quá!
Nói xong, nó quay gót đi ra khỏi phòng, đóng sầm cửa lại.
Tom đứng lại, quá sức bối rối trước cơn kịch biến đó, đối với nó không cách gì hiểu nổi.
- Bọn con gái sao mà kỳ cục rắc rối đến thế! - Nó lẩm bẩm. - Bị đòn trước mặt bạn bè, thì đã sao! Chuyện đó nó cho là ghê gớm lắm sao?
Chuyện đó chẳng đã xảy ra với nó nhiều lần hơn ư! Và tại sao con nhỏ muốn nó đi mách với thầy Dobbins? Nếu nhất thiết nó phải trả thù, nó biết nhiều cách khác hơn cách đó. Chọc ghẹo thì có thể có nhưng bần tiện nhỏ nhen thì không đời nào! Bây giờ rồi sẽ ra sao đây? Nó phân tích tình hình và tự hỏi. Thầy Dobbins sẽ biết cuốn sách quý của ông bị rách, ông sẽ hỏi ai làm. Vì không ai trả lời, ông sẽ lần lượt hỏi từng đứa và dĩ nhiên Becky sẽ lộ tẩy. Bọn con gái hễ động đến là đỏ mặt. Chà, cứ mặc kệ, chuyện của nó kia mà. Nó đâu tử tế gì với mình.
Thế rồi Tom đi ra nhập bọn với lũ bạn ngoài sân. Một lát sau, thầy giáo đến và chuông reo. Dầu đã quyết tâm, Tom không thể nào quay mắt tránh nhìn cô bé Becky tội nghiệp đang mang vẻ mặt lo âu làm nó bất giác cảm thấy xúc động. Trái tim quảng đại của nó se lại vì thương hại cô bé khốn khổ.
Mải mê suy nghĩ, Tom mở cuốn sách chính tả ra lúc nào không để ý và đồng thời với thầy giáo, nhận thấy mực đã lem nhiều chỗ. Nó thản nhiên nhận một trận đòn. Đúng là nó đã quen bị ăn đòn. Ngoài ra, Tom quá ngay thẳng nên không nghi ngờ đó là hành động của một đứa bạn bất nghĩa. Nó tự nhủ có lẽ nó đã vô ý làm đổ bình mực trong khi chơi giỡn cùng với chúng bạn lúc nãy.
Một giờ trôi qua. Rồi trong khi học trò lo giải một lô bài tập toán, ông Dobbins lục trong ngăn kéo, rút cuốn Khái luận về giải phẫu học quý giá của ông ra. Becky như ngồi trên đống than hồng, khuôn mặt nó đỏ bừng rồi dần dần xanh mét. Ánh mắt nó là ánh mắt của một con thú bị săn đuổi. Vở kịch sắp gỡ nút... Tom vắt óc nhưng không nghĩ ra được cách nào để cứu nó thoát được vòng nguy khốn.
Sau khi ngồi xuống thoải mái trên ghế, trước tiên thầy giáo lật sách một cách lơ đãng rồi có vẻ chăm chú đọc. Chính lúc đó ông bắt gặp bức hình bị rách. Đứng bật dậy, ông nhìn lớp học bằng cặp mắt đổ lửa, có vẻ như co rúm người lại.
- Trò nào đã cả gan mó vào cuốn sách này? - Ông giận dữ hét vang như sấm nổ.
Đáp lại lời ông dĩ nhiên là sự im lặng, một sự im lặng nặng nề lo âu. Thế rồi ông dò xét lần lượt từng gương mặt để phát hiện một dấu hiệu phạm tội trên mặt của một kẻ nào đó. Bọn học trò khiếp vía cụp mắt xuống, kẻ vô tội cũng như thủ phạm.
- Benjamen Rogers, có phải trò đã làm rách cuốn sách này không?
- Thưa thầy, không ạ. - Đứa bé lắp bắp.
- Joe Harper có không?
Lần lượt tên các học trò được thốt ra như những lưỡi dao máy chém. Thầy sắp gọi đến bàn của Becky. Không chịu nổi nữa, Tom đứng bật dậy như lò xo và nói quả quyết:
- Thưa thầy, chính con!
Trước lời thú nhận bắt nó sẽ phải chịu hình phạt, cả lớp há hốc mồm... mà người trước tiên chính là Tom. Rồi sau khi định thần lại, hoàn toàn chấp nhận hy sinh, nó can đảm lãnh trận đòn dữ dội nhất trong cuộc đời nghề nghiệp của ông Dobbins, không một chút than vãn. Rõ ràng lúc bấy giờ nó đọc thấy trong ánh mắt của Becky sự biết ơn và cảm phục đến mức nó sẵn sàng chịu tội thay cho cô bé một trăm lần nữa cũng không ngán. Mông rát bỏng nhưng lòng thanh thản và miệng tươi cười, nó trở về ngồi xuống ghế, được Joe Harper đón tiếp hết sức ân cần. Nhưng nó chỉ để mắt nhìn Becky.
+++
Lúc tan trường, cô bé chạy lại với nó và hổn hển nói:
- Tom... tử tế lắm... anh làm thế thật tử tế quá. Tôi sẽ không bao giờ quên!
Rồi cô bé tiết lộ việc làm hèn hạ của Alfred Temple là thủ phạm. Điều này khơi dậy mối hiềm khích của nó đối với đối thủ cũ. Nhưng những lời ca ngợi của Becky mau chóng làm nó quên đi ý muốn trả thù.
+++
Thấm thoắt kỳ nghỉ hè đã đến. Nhưng trước khi được hưởng thời kỳ thần tiên này, còn phải qua kỳ thi cử, kết thúc bằng một cuộc tranh tài hùng biện diễn ra trước sự hiện diện của các nhân vật tai mắt trong tỉnh.
Thầy giáo thường ngày vốn đã nghiêm khắc, nay lại nghiêm khắc gấp đôi và cây roi của ông không bao giờ nghỉ hoạt động được lâu. Thực tình ông cố tâm làm bọn học trò mình thi đỗ cao và ông không bỏ qua phương tiện nào để đạt mục đích ấy. Chỉ những cô cậu nào thật bé mới thoát khỏi bị trừng phạt nhục hình. Và ông đánh thật đau, bởi vì mặc dù ông mang cái đầu hói trọc lóc giấu dưới mái tóc giả, thật ra ông vẫn còn trẻ, các cơ bắp còn chắc nịch. Bất cứ lỗi nhỏ nào cũng bị phạt nên những đứa học sinh nhỏ nhất cũng phải suốt ngày run rẩy, vừa vì sợ lẫn vì đau và suốt đêm nghiền ngẫm những dự định báo thù. Cuộc chiến đã tuyên bố!
Thế là bọn con trai họp nhau sắp đặt một âm mưu chắc thế nào cũng sẽ mang lại một chiến thắng vang dội. Chúng lôi kéo con trai của ông họa sĩ vẽ bảng hiệu trong làng tham gia vào vụ này và nó sẵn lòng tiếp tay. Quả thật, thầy giáo hiện đang trọ trong nhà bố mẹ nó và thằng bé có nhiều lý do để than phiền về chuyện này. Thế là đồng ý, nó sẽ sắp đặt để cho buổi tối diễn ra cuộc thi hùng biện, thầy giáo đạo mạo ăn một bữa nhiều rượu và ông ta sẽ đến dự thính trong trạng thái say sưa quá chén. Ngoài ra nó còn tự hứa sẽ thêm vào đó một trò đùa do nó sáng chế.
Buổi tối tiền định đã đến. Tất cả học trò và gia đình chúng kéo nhau tới ngôi trường đèn đuốc sáng trưng và được trang hoàng bởi những bó hoa và tràng hoa rực rỡ. Thầy giáo trông không còn được tươi tỉnh lắm, đang ngồi chễm chệ trên khán đài, chung quanh là những thân hào nhân sĩ của thành phố. Tại một góc phòng các học trò thí sinh dự thi đang đứng, tắm rửa sạch sẽ, áo quần hồ ủi thẳng thớm, ăn diện đẹp đẽ, trang sức cầu kỳ. Bọn con gái lăng xăng, xúng xính trong những bộ áo quần vải sa, vải phin, băng vải, hoa và những đồ trang sức lặt vặt.
Cuộc thi bắt đầu. Lần lượt từng thí sinh tiến lên bục, đọc thơ hoặc các bài văn của mình trước những ánh mắt thán phục của các phụ huynh há hốc miệng để nhìn và những cái gật đầu hảo ý của các vị tai mắt. Sau phiên các đứa nhỏ nhất đọc túa lua bằng giọng máy móc một bài thơ đã ngàn lần lặp lại đến lượt các cô gái lớn. Các bài văn của chúng được tô điểm bằng những lời thuyết giảng đạo đức và trang trọng mà mục sư tuôn ra vào mỗi ngày chủ nhật để giáo hóa đám cử tọa trẻ tuổi của ông. Chủ đề của chúng là "Tình bằng hữu chân thực là gì?" "Kỷ niệm thời xa xưa", "Tôn giáo qua các thời đại", "Kẻ vô đạo bị trời đánh", "Những lợi ích của văn hóa", "Hiếu đạo", v.v... Các bài văn này được nhồi nhét những từ ngữ cầu kỳ, bí hiểm, hoa hòe, khoa trương, rỗng tuếch và dĩ nhiên trong đó vấn đề đạo đức, lòng sùng kính, các tình cảm cao thượng chiếm phần lớn.
Mỗi bài tham luận được hoan nghênh bằng những tràng pháo tay rầm rộ. Cuối cùng một đứa con gái lớn có nước da vàng ngà và nét mặt bi thương giật được cành nguyệt quế. Bài văn của cô bé được coi là tác phẩm xuất sắc nhất trong cuộc thi và ông thị trưởng nồng nhiệt khen ngợi tài hùng biện của người đoạt giải. Ông thầy giáo cũng không muốn ngồi thừa: ông lảo đảo đứng dậy khỏi ghế để hoan hô cô gái đang đỏ bừng mặt.
Nhưng ô kìa, cái nắp cửa sập ở ngay bên trên bục ngồi lúc ấy mở ra và một con mèo chui xuống, bị quấn quanh mình một sợi dây nịt, đong đưa ở đầu sợi dây. Con vật tội nghiệp đập bốn chân chới với trong khoảng không với hy vọng bám được vào một vật gì đó. Cuối cùng móng vuốt của nó gặp một vật: Đó là bộ tóc giả của thầy giáo. Con mèo được kéo lên lập tức, quặp theo trong chân chiến lợi phẩm mà nó không chịu buông ra. Cử tọa cười nghiêng ngả và càng cười lăn lóc hơn nữa vì thằng con trai của ông họa sĩ đã nghĩ ra ý bôi kim nhũ lên vầng trán bóng láng của nhà giáo bất hạnh! Sự cố xảy ra chấm dứt buổi dạ hội, bọn học trò trở về nhà với tâm trạng hả hê được trả thù cho những nỗi khổ đã qua. Mùa nghỉ hè có thể bắt đầu!
+++
Than ôi, những ngày hè mới bắt đầu của Tom rất tệ hại. Trước hết, bởi vì Becky đã theo bố mẹ đi Missouri; kế đến, bởi vì cảm giác tội lỗi của Tom đối với Muff Potter đã phát triển tới mức trở thành một cực hình thật sự. Cuối cùng là vì Tom mắc bệnh sởi và không được ra khỏi nhà suốt hai tuần...
Khi ra khỏi phòng, người nó xanh xao, yếu ớt, gầy mòn. Nó thấy dường như tình hình trong làng đã thay đổi bất lợi cho chúng. Rõ ràng đã có một giáo đoàn truyền đạo ngang qua làng và phát động một chiến dịch sùng tín: mọi người đã trở nên đạo hạnh kinh khủng, không những người lớn mà còn cả trẻ con nữa! Tom lang thang đi tìm kẻ vô tín ngưỡng để nó có thể an tâm cùng với những kẻ giống nó, nhưng chẳng có ai.
Joe Harper - nhìn nó nản quá - đang mải mê đọc Kinh thánh, Ben Rogers đang phân phát sách của giáo đoàn cho người nghèo, Jim Hollis lúc nào cũng nói đến Chúa. Khi Huck, thằng bạn thân thiết của nó vừa tiếp nó vừa trích dẫn những câu Kinh thánh thì cuộc đời xem như chấm dứt: Tom rơi vào một nỗi tuyệt vọng tận cùng.
Đêm hôm đó trời nổi một cơn giông tố kinh hoàng và tàn phá dữ dội. Tom trùm chăn kín đầu, chờ đợi cái chết sắp tới bởi vì nó chẳng còn gì nghi ngờ nữa: thần thánh đã nổi cơn lôi đình vì thái độ cố chấp không có lòng tin. Nhưng cuối cùng khi cơn bão dịu lại, nó ngạc nhiên sung sướng thấy mình vẫn còn sống. Hình như Chúa đã cho nó được triển hạn... Việc làm đầu tiên của Tom là cảm tạ ơn thánh quan phòng và quyết tâm mạnh mẽ muốn sửa mình; việc thứ hai, nói cho cùng là chờ đợi một lời cảnh báo khác của trời đưa xuống.
Hôm sau, bác sĩ trở lại vì bệnh của Tom tái phát. Nó phải nằm liệt giường thêm ba tuần lễ, ba tuần lễ đối với nó dường như dài vô tận...
Khi đã có thể ra khỏi nhà, nó đi thơ thẩn trên đường làng, hy vọng gặp một thằng bạn nào đó có tâm trạng lạc quan hơn... Quả nhiên, nó bắt gặp Joe và Huck đang chia nhau một quả dưa ăn cắp được. Thì ra bệnh của chúng cũng tái phát! Ba đứa bạn nhanh chóng tìm lại được mối quan hệ đồng lõa như trước kia..
* * * * *
Chương 9: Vụ xử án
Khi vụ sát hại bác sĩ Robinson được đưa ra trước tòa, dư luận trong vùng rất xôn xao.
Về phần Tom, nó mất ăn mất ngủ: nó bứt rứt không yên và rùng mình mỗi khi nghe một lời ám chỉ nhỏ nhặt nào tới tội ác đó, tưởng rằng người ta nhìn mặt nó có thể đoán biết tất cả mọi bí mật.
Không còn chịu nổi, nó kéo Huck ra riêng một chỗ vắng.
- Huck, cậu đã không nói gì với ai chứ?
- Về chuyện gì cơ?
- Cậu biết chuyện gì rồi mà!
- Không, tớ không nói gì hết.
- Không nói với ai cả chứ?
- Không mà! Tại sao cậu hỏi vậy?
- Thì hỏi vậy thôi. Tớ sợ.
- Đừng sợ, đừng sợ tớ nói. Tớ cũng biết lo cho cái thân của tớ chứ!
- Này Huck, liệu người ta có thể bắt buộc cậu nói không?
- Bắt tớ phải nói à? Họa chăng chỉ khi nào tớ chịu để cho thằng cha Joe Da đỏ giết chết một cách thảm khốc, còn không thì khỏi đi...
- Chúng ta thề giữ bí mật một lần nữa, cậu thấy sao?
- Nếu cậu muốn.
Hai kẻ đồng mưu bèn long trọng lập lại lời thề, cam chịu những hình phạt ghê gớm nhất nếu không giữ lời.
- Cậu nghĩ Muff Potter sẽ ra sao, Tom?
- Tớ sợ lão ta sẽ nguy... cái gì cũng bất lợi cho lão. Tội nghiệp, lão tiêu đời! Chỉ nghĩ đến là tớ đã rụng rời!
- Tớ cũng vậy, chuyện đó làm tớ khổ tâm.
Có lẽ lão không phải là con người có phẩm hạnh gương mẫu, nhưng thật ra, lão không phải con người xấu. Đồng ý là lão không chịu khó, đồng ý là lão ít khi chừng mực. Nhưng ngoài những điều ấy ra, lão khá trung hậu. Có lần tớ không câu được con cá nào, lão đã chia cá của lão cho tớ trong khi lão chẳng dư thừa gì. Nhiều lần tớ lâm cảnh túng bấn, lão đã giúp tớ vượt qua.
- Về phần tớ, lão đã thường hay sửa giúp con diều cho tớ và nhiều khi buộc lưỡi câu lại cho nữa. Chà! Phải chi bọn mình làm được điều gì cho lão!
- Ừ, tớ cũng vậy, tớ đau lòng khi nghe người ta kết tội lão trong khi lão có làm gì đâu...
Câu chuyện cứ tiếp tục đưa đẩy theo cùng một giọng điệu như thế mà chẳng thấy đưa ra một kết luận hay một quyết định nào cả. Bây giờ trời bắt đầu tối. Hai thằng bé đã lại gần nhà tù lúc nào không hay, có lẽ với niềm hy vọng mơ hồ sẽ có một phép lạ an bài mọi chuyện. Nhưng chẳng có gì xảy ra cả: các vị phúc thần dường như chẳng quan tâm đến số phận của kẻ vô tội không may.
Chúng chuyền qua cho lão Potter thuốc lá và diêm quẹt, như chúng đã từng làm nhiều lần.
Qua khung cửa sổ song sắt chúng nghe vọng ra giọng nói biết ơn của người tù bất hạnh:
- Này các cháu bé, tôi cám ơn các cháu lắm. Các cháu tử tế hơn bất cứ ai trong làng. Tôi thường tự nói với chính mình để cảm thấy bớt lẻ loi và tôi nói: có nhiều đứa bé đã được tôi dán lại cho con diều hay chỉ cho một chỗ nhiều cá trong khi tôi có thể giữ riêng cho tôi. Ấy thế mà tất cả bọn chúng đã bỏ rơi tôi... Chỉ có Tom và Huck là không quên tôi... Từ đáy lòng tôi chúc phúc cho cháu. Ồ, dĩ nhiên tôi chẳng đáng giá là bao. Tôi là một lão già nghiện ngập và tôi đã phạm một tội ác ghê tởm. Bây giờ tôi đền tội như vậy là đúng lẽ công bằng. Nhưng, các cháu ạ, tôi vẫn rất cảm động về những gì các cháu làm cho tôi. Này các cháu hãy xích lại gần một chút để tôi thấy những gương mặt bạn bè trước khi tôi chết. Và nếu các cháu vui lòng, mỗi cháu hãy nắm tay tôi một cái. Những bàn tay nhân hậu nhỏ bé đã giúp đỡ Muff Potter và có lẽ sẽ còn giúp đỡ nhiều hơn nếu có thể làm được. Tôi sẽ không quên các cháu, thôi các cháu về đi!
Các lời khen của lão Potter bất hạnh làm cho hai thằng bé cảm thấy khó chịu hơn. Lương tâm của chúng từ hồi nào đến giờ chỉ khẽ cằn nhằn, bây giờ cao giọng trách cứ thái độ hèn nhát, nhu nhược và đạo đức giả của chúng. Hai đứa chia tay nhau không nói một lời.
Đêm đó, Tom mơ thấy những ác mộng rùng rợn. Hôm sau và ngày kế tiếp, như bị một sức hút vô hình lôi cuốn, nó cứ lảng vảng gần cửa phòng xử án không dứt ra được. Nó gặp Huck, thằng này có vẻ không khả quan gì hơn nó. Cả hai đứa háo hức nghe kể lại diễn tiến của phiên tòa. Gọng kềm càng lúc càng siết chặt lão Potter tội nghiệp, lúc này không ai còn nghi ngờ gì về phán quyết của ban hội thẩm.
Đêm trước ngày tuyên án, Tom thấy trong lòng bứt rứt không yên: mặc dù đã đếm hàng ngàn con cừu, Tom cũng không thể nào ngủ được. Lương tâm ray rứt mãi không thôi... Không chịu nổi nữa, nó vùng đứng dậy.
+++
Sáng hôm sau, toàn thể dân làng kéo nhau đến tòa án. Ngày trọng đại đã đến. Kết cục dường như đã định trước. Sau khi chờ đợi một lúc lâu, các hội thẩm đi vào và tiến đến chỗ ngồi. Lát sau, Muff Potter xuất hiện, mặt xanh mét như xác chết: lão bị còng hai tay và trông có vẻ hốt hoảng. Joe Da đỏ vẫn bình thản như bao giờ.
Cuối cùng ông chánh án đi đến và phiên tòa bắt đầu.
Người ta gọi nhân chứng thứ nhất; người này xác nhận đã thấy Potter tắm ở suối rất sớm vào buổi sáng ngày án mạng được phát hiện. Rồi tới người chứng thứ hai, người chứng thứ ba. Mỗi lần như vậy, luật sư có nhiệm vụ bào chữa cho Potter đều cho qua, không hề đặt một câu hỏi nào, rõ ràng không có một cố gắng nhỏ nào để tìm cách cứu mạng cho thân chủ bất hạnh của mình. Tiến trình xét xử thật bất thường khiến công chúng tham dự bắt đầu xì xào phản đối:
- Luật sư gì mà coi nhẹ sinh mạng của thân chủ mình đến thế?
Thế là tất cả các nhân chứng đã khai bất lợi cho Potter và mỗi người đều rút lui mà không hề bị một câu chất vấn. Chủ tọa phiên tòa đã phải nhắc nhở công chúng giữ trật tự vì họ biểu lộ sự bất mãn một cách ồn ào. Công tố viên đứng dậy rồi cất tiếng nói:
- Thưa các vị hội thẩm, qua các lời chứng của những công dân đáng tín nhiệm, chúng ta có thể xác quyết không chút nghi ngờ rằng bị cáo là thủ phạm gây ra án mạng kia. Chúng tôi không có gì để nói thêm. Yêu cầu công lý phải được thực thi!
Trong sự im lặng nặng nề bao trùm căn phòng, lúc ấy người ta nghe kẻ bị cáo bất hạnh buông dài một tiếng rên rỉ. Thế là tất cả đàn ông đàn bà biểu lộ xúc động và giận dữ. Dầu con người nghiện ngập này đã phạm điều sai trái, nhưng diễn tiến bất thường của phiên tòa làm cho họ sửng sốt.
Đến đây, luật sư của Potter bèn quyết định ra tay can thiệp:
- Thưa ông chánh án, thưa các vị hội thẩm, chúng ta đã không chất vấn đủ các nhân chứng. Tôi còn có thể nói là chúng ta đã quên đòi nhân chứng quan trọng nhất ra tòa, người đã chứng kiến tội ác... Xin hãy mời Thomas Sawyer vào!
Trong đám cử tọa vang lên một tiếng kêu kinh ngạc.
Tom đến trước vành móng ngựa và tuyên thệ. Mặt mũi nó tái mét.
- Tom Sawyer, em đã ở đâu vào đêm xảy ra án mạng?
Cứng người vì lo lắng, Tom nuốt nước bọt mấy lần trước khi thốt ra một tiếng nhỏ xíu, giọng nghẹn ngào:
- Ở nghĩa địa.
Tom thấy Joe Da đỏ giật mình. Đến phiên nó, nó ớn lạnh từ đầu đến chân.
- Thế em có ở gần chỗ ngôi mộ của Horse Williams không?
- Thưa ông chánh án, có ạ. - Tom lắp bắp. - Cháu... nấp sau đám cây du... ở bên cạnh ngôi mộ.
- Em chỉ có một mình à?
- Thưa ông chánh án, không phải ạ?
- Chúng tôi sẽ cho đòi người đi với em lúc nào thấy cần thiết. Còn bây giờ, em hãy thuật lại những gì đã xảy ra trong đêm ấy, không bỏ sót chi tiết nào. Nào nói đi, Tom!
Tom bèn bắt đầu kể câu chuyện rùng rợn bằng giọng ngập ngừng; rồi sau đó rắn rỏi hơn và ai cũng đều có thể thấy sống lại những sự việc như đã xảy ra. Mọi người nghe say sưa, kinh hãi bám từng câu từng lời trên môi nó và người ta không nghe thấy dù một tiếng ruồi bay. Lúc Tom sắp nhắc lại hành động nham hiểm của Joe Da đỏ, tên này gạt phăng những ai đang đứng ngáng đường hắn ta và nhanh như chớp nhảy qua cửa sổ. Tên thủ phạm đích thực đã chạy thoát!
+++
Chỉ trong một ngày, Tom trở thành người anh hùng trong làng. Người lớn khen nó gan dạ, trẻ con thèm muốn sự táo bạo của nó. Tên nó còn được in chữ lớn trên tờ báo địa phương!
Người ta tiên đoán tương lai của nó sẽ rực rỡ và có kẻ còn tin nó sẽ làm tổng thống Mỹ không chừng... miễn là Joe Da đỏ không làm càn!
Tom sống những ngày vinh quang thật sự, nhưng ban đêm nó chỉ mơ toàn ác mộng! Đêm nào nó cũng mơ thấy Joe Da đỏ, một Joe Da đỏ hầm hầm sừng sộ, chỉ nói toàn chuyện trả thù.
Trời chạng vạng là Tom không dám liều bước ra khỏi nhà. Ban ngày, Tom sung sướng là đã có can đảm phá bỏ lời thề, sự biết ơn của Muff Potter làm nó ấm lòng hả dạ. Ban đêm, nó lại hối hận thà không làm gì cả.
Thằng Huck tội nghiệp cũng trải qua những dằn vặt tương tự. Vì Tom đã ép nó đi theo đến nhà luật sư vào đêm trước ngày xử án, nó cũng đã nói ra và bây giờ lại run sợ là Joe Da đỏ biết sự dính líu của nó trong vụ này. Luật sư đã hứa giữ bí mật nhưng nó có thể tin được ông ta chăng? Vấn đề tất cả ở chỗ đó.
Hai đứa bé có cảm giác là chúng chỉ an tâm bảo đảm và chỉ dám thở ra khoan khoái khi nào chính mắt bọn chúng thấy Joe Da đỏ bị treo cổ.
Than ôi! Người ta vẫn chưa thể tìm ra được mặc dù đã treo giải cho ai bắt được hắn và người ta đã lùng kiếm khắp nơi. Người ta còn mời cả một thám tử từ Saint-Louis tới; ông này cam đoan sẽ tìm ra tên thủ phạm giết người, nhưng, hứa gì thì hứa, ông ta cũng trở về tay không.
Tháng ngày lần lữa trôi qua, tâm trí mọi người lắng dịu, cuộc sống trở lại bình thường…
* * * * *
Trưa hôm đó, khi Tom ở trường về, dì nó đã ôm hôn nó với lòng biết ơn trìu mến, khiến nó hoàn toàn trở lại vui tươi hớn hở. Do đó, sau bữa ăn, khi lại đi học, nó cảm thấy lòng thanh thản và yêu đời. Trên đường đi nó gặp Becky. Chẳng chút do dự, nó dẹp bỏ tự ái, chạy đến phía cô bé và nói bằng giọng ăn năn hối hận:
- Becky, hôm nay tôi đã tỏ ra tàn nhẫn với bạn, tôi thật lòng hối tiếc. Tôi hứa sẽ không bao giờ làm như vậy nữa. Ta giảng hòa với nhau nhé, bạn có chịu không?
Lập tức, Becky buông ngay câu trả lời khô khan và thù địch:
- Ông Sawyer, ông muốn làm gì cứ làm, tôi xem ông không còn là bạn của tôi nữa.
Tom đứng sững cả người. Rồi nó nổi tức điên ruột. Kìa, cô bé phách lối này lại cự tuyệt nó trong khi nó đã công khai tạ lỗi, không ngần ngại bóc trần trái tim nó trước mặt cô ta. Nó tiếc rằng Becky không phải là con trai chứ không thì lần này nó đã nện cho cô bé một trận nên thân! Khi gặp lại cô bé, nó chẳng tiếc lời quật cho cô bé một câu nhận xét cay cú về tính bần tiện nhỏ nhen của bọn con gái. Cô bé đốp lại cùng chung giọng điệu và lời qua tiếng lại thêm phần kịch liệt. Sau đó, cô bé quay lưng bước vào lớp, giữ thái độ làm nghiêm. Bây giờ nó giận Tom đến nỗi nóng lòng muốn thấy Tom bị ăn đòn về tội làm hư sách. Cô bé đáng thương đâu có ngờ rằng chính nó cũng sắp sửa bị tai nạn giống như vậy và chỉ có cách cư xử hào hiệp của Tom mới cứu nó thoát...
Số là Becky đã đi vào lớp và lúc ngang qua trước bàn thầy giáo Dobbins, nó thấy ngăn kéo thường được khóa lúc ấy đang mở hé. Nên biết rằng ngăn kéo này đặc biệt kích thích tính tò mò của bọn trẻ - nói chính xác hơn đó là thứ bên trong ngăn kéo, một cuốn sách bí mật mà thầy giáo mải mê ngồi đọc mỗi khi có dịp. Bọn trẻ thường đánh đố nhau đó là sách gì. Không cưỡng lại được, Becky chộp lẹ cuốn sách quý và đọc tựa đề một cách thèm thuồng. Đó là một cuốn "Khái luận giải phẫu học của giáo sư Dickinson". Vấn đề đó hoàn toàn xa lạ đối với nó, đương nhiên khỏi cần phải nói. Mà tại sao ông giáo khả kính lại có cuốn khái luận về y học này nhỉ? Bởi vì trước kia ông đã mơ làm bác sĩ - một tham vọng mà ông phải từ bỏ vì thiếu điều kiện học hành nên ông sốt sắng ngấu nghiến bất cứ sách y nào rơi vào tay ông...
Với hy vọng biết rõ thêm về cuốn sách, Becky bèn lật từng trang. Nó bắt gặp một hình vẽ màu trình bày thân thể con người trần truồng lõa lồ. Đúng lúc đó một cái bóng in hình lên trang sách: đó là Tom đang đi vào. Becky hốt hoảng, lật đật gấp cuốn sách lại. Bị kéo mạnh tay vội vàng nên trang hình rách toạc một đường từ bên này sang bên kia! Cô bé vứt cuốn sách vào lại trong ngăn kéo, xoay chìa khóa một vòng rồi đối mặt nhìn Tom.
- Rình mò người ta, xấu xa quá! Đồ không biết xấu hổ! Thế nào anh cũng sẽ tố giác tôi và tôi sẽ bị phạt là cái chắc! Tôi sẽ bị đòn trước mắt mọi người, mà tôi chưa bao giờ từng bị cả!
Bỗng cô bé òa khóc nức nở, nói thêm:
- Tôi muốn chết cho rồi! Ôi, tôi ghét anh quá!
Nói xong, nó quay gót đi ra khỏi phòng, đóng sầm cửa lại.
Tom đứng lại, quá sức bối rối trước cơn kịch biến đó, đối với nó không cách gì hiểu nổi.
- Bọn con gái sao mà kỳ cục rắc rối đến thế! - Nó lẩm bẩm. - Bị đòn trước mặt bạn bè, thì đã sao! Chuyện đó nó cho là ghê gớm lắm sao?
Chuyện đó chẳng đã xảy ra với nó nhiều lần hơn ư! Và tại sao con nhỏ muốn nó đi mách với thầy Dobbins? Nếu nhất thiết nó phải trả thù, nó biết nhiều cách khác hơn cách đó. Chọc ghẹo thì có thể có nhưng bần tiện nhỏ nhen thì không đời nào! Bây giờ rồi sẽ ra sao đây? Nó phân tích tình hình và tự hỏi. Thầy Dobbins sẽ biết cuốn sách quý của ông bị rách, ông sẽ hỏi ai làm. Vì không ai trả lời, ông sẽ lần lượt hỏi từng đứa và dĩ nhiên Becky sẽ lộ tẩy. Bọn con gái hễ động đến là đỏ mặt. Chà, cứ mặc kệ, chuyện của nó kia mà. Nó đâu tử tế gì với mình.
Thế rồi Tom đi ra nhập bọn với lũ bạn ngoài sân. Một lát sau, thầy giáo đến và chuông reo. Dầu đã quyết tâm, Tom không thể nào quay mắt tránh nhìn cô bé Becky tội nghiệp đang mang vẻ mặt lo âu làm nó bất giác cảm thấy xúc động. Trái tim quảng đại của nó se lại vì thương hại cô bé khốn khổ.
Mải mê suy nghĩ, Tom mở cuốn sách chính tả ra lúc nào không để ý và đồng thời với thầy giáo, nhận thấy mực đã lem nhiều chỗ. Nó thản nhiên nhận một trận đòn. Đúng là nó đã quen bị ăn đòn. Ngoài ra, Tom quá ngay thẳng nên không nghi ngờ đó là hành động của một đứa bạn bất nghĩa. Nó tự nhủ có lẽ nó đã vô ý làm đổ bình mực trong khi chơi giỡn cùng với chúng bạn lúc nãy.
Một giờ trôi qua. Rồi trong khi học trò lo giải một lô bài tập toán, ông Dobbins lục trong ngăn kéo, rút cuốn Khái luận về giải phẫu học quý giá của ông ra. Becky như ngồi trên đống than hồng, khuôn mặt nó đỏ bừng rồi dần dần xanh mét. Ánh mắt nó là ánh mắt của một con thú bị săn đuổi. Vở kịch sắp gỡ nút... Tom vắt óc nhưng không nghĩ ra được cách nào để cứu nó thoát được vòng nguy khốn.
Sau khi ngồi xuống thoải mái trên ghế, trước tiên thầy giáo lật sách một cách lơ đãng rồi có vẻ chăm chú đọc. Chính lúc đó ông bắt gặp bức hình bị rách. Đứng bật dậy, ông nhìn lớp học bằng cặp mắt đổ lửa, có vẻ như co rúm người lại.
- Trò nào đã cả gan mó vào cuốn sách này? - Ông giận dữ hét vang như sấm nổ.
Đáp lại lời ông dĩ nhiên là sự im lặng, một sự im lặng nặng nề lo âu. Thế rồi ông dò xét lần lượt từng gương mặt để phát hiện một dấu hiệu phạm tội trên mặt của một kẻ nào đó. Bọn học trò khiếp vía cụp mắt xuống, kẻ vô tội cũng như thủ phạm.
- Benjamen Rogers, có phải trò đã làm rách cuốn sách này không?
- Thưa thầy, không ạ. - Đứa bé lắp bắp.
- Joe Harper có không?
Lần lượt tên các học trò được thốt ra như những lưỡi dao máy chém. Thầy sắp gọi đến bàn của Becky. Không chịu nổi nữa, Tom đứng bật dậy như lò xo và nói quả quyết:
- Thưa thầy, chính con!
Trước lời thú nhận bắt nó sẽ phải chịu hình phạt, cả lớp há hốc mồm... mà người trước tiên chính là Tom. Rồi sau khi định thần lại, hoàn toàn chấp nhận hy sinh, nó can đảm lãnh trận đòn dữ dội nhất trong cuộc đời nghề nghiệp của ông Dobbins, không một chút than vãn. Rõ ràng lúc bấy giờ nó đọc thấy trong ánh mắt của Becky sự biết ơn và cảm phục đến mức nó sẵn sàng chịu tội thay cho cô bé một trăm lần nữa cũng không ngán. Mông rát bỏng nhưng lòng thanh thản và miệng tươi cười, nó trở về ngồi xuống ghế, được Joe Harper đón tiếp hết sức ân cần. Nhưng nó chỉ để mắt nhìn Becky.
+++
Lúc tan trường, cô bé chạy lại với nó và hổn hển nói:
- Tom... tử tế lắm... anh làm thế thật tử tế quá. Tôi sẽ không bao giờ quên!
Rồi cô bé tiết lộ việc làm hèn hạ của Alfred Temple là thủ phạm. Điều này khơi dậy mối hiềm khích của nó đối với đối thủ cũ. Nhưng những lời ca ngợi của Becky mau chóng làm nó quên đi ý muốn trả thù.
+++
Thấm thoắt kỳ nghỉ hè đã đến. Nhưng trước khi được hưởng thời kỳ thần tiên này, còn phải qua kỳ thi cử, kết thúc bằng một cuộc tranh tài hùng biện diễn ra trước sự hiện diện của các nhân vật tai mắt trong tỉnh.
Thầy giáo thường ngày vốn đã nghiêm khắc, nay lại nghiêm khắc gấp đôi và cây roi của ông không bao giờ nghỉ hoạt động được lâu. Thực tình ông cố tâm làm bọn học trò mình thi đỗ cao và ông không bỏ qua phương tiện nào để đạt mục đích ấy. Chỉ những cô cậu nào thật bé mới thoát khỏi bị trừng phạt nhục hình. Và ông đánh thật đau, bởi vì mặc dù ông mang cái đầu hói trọc lóc giấu dưới mái tóc giả, thật ra ông vẫn còn trẻ, các cơ bắp còn chắc nịch. Bất cứ lỗi nhỏ nào cũng bị phạt nên những đứa học sinh nhỏ nhất cũng phải suốt ngày run rẩy, vừa vì sợ lẫn vì đau và suốt đêm nghiền ngẫm những dự định báo thù. Cuộc chiến đã tuyên bố!
Thế là bọn con trai họp nhau sắp đặt một âm mưu chắc thế nào cũng sẽ mang lại một chiến thắng vang dội. Chúng lôi kéo con trai của ông họa sĩ vẽ bảng hiệu trong làng tham gia vào vụ này và nó sẵn lòng tiếp tay. Quả thật, thầy giáo hiện đang trọ trong nhà bố mẹ nó và thằng bé có nhiều lý do để than phiền về chuyện này. Thế là đồng ý, nó sẽ sắp đặt để cho buổi tối diễn ra cuộc thi hùng biện, thầy giáo đạo mạo ăn một bữa nhiều rượu và ông ta sẽ đến dự thính trong trạng thái say sưa quá chén. Ngoài ra nó còn tự hứa sẽ thêm vào đó một trò đùa do nó sáng chế.
Buổi tối tiền định đã đến. Tất cả học trò và gia đình chúng kéo nhau tới ngôi trường đèn đuốc sáng trưng và được trang hoàng bởi những bó hoa và tràng hoa rực rỡ. Thầy giáo trông không còn được tươi tỉnh lắm, đang ngồi chễm chệ trên khán đài, chung quanh là những thân hào nhân sĩ của thành phố. Tại một góc phòng các học trò thí sinh dự thi đang đứng, tắm rửa sạch sẽ, áo quần hồ ủi thẳng thớm, ăn diện đẹp đẽ, trang sức cầu kỳ. Bọn con gái lăng xăng, xúng xính trong những bộ áo quần vải sa, vải phin, băng vải, hoa và những đồ trang sức lặt vặt.
Cuộc thi bắt đầu. Lần lượt từng thí sinh tiến lên bục, đọc thơ hoặc các bài văn của mình trước những ánh mắt thán phục của các phụ huynh há hốc miệng để nhìn và những cái gật đầu hảo ý của các vị tai mắt. Sau phiên các đứa nhỏ nhất đọc túa lua bằng giọng máy móc một bài thơ đã ngàn lần lặp lại đến lượt các cô gái lớn. Các bài văn của chúng được tô điểm bằng những lời thuyết giảng đạo đức và trang trọng mà mục sư tuôn ra vào mỗi ngày chủ nhật để giáo hóa đám cử tọa trẻ tuổi của ông. Chủ đề của chúng là "Tình bằng hữu chân thực là gì?" "Kỷ niệm thời xa xưa", "Tôn giáo qua các thời đại", "Kẻ vô đạo bị trời đánh", "Những lợi ích của văn hóa", "Hiếu đạo", v.v... Các bài văn này được nhồi nhét những từ ngữ cầu kỳ, bí hiểm, hoa hòe, khoa trương, rỗng tuếch và dĩ nhiên trong đó vấn đề đạo đức, lòng sùng kính, các tình cảm cao thượng chiếm phần lớn.
Mỗi bài tham luận được hoan nghênh bằng những tràng pháo tay rầm rộ. Cuối cùng một đứa con gái lớn có nước da vàng ngà và nét mặt bi thương giật được cành nguyệt quế. Bài văn của cô bé được coi là tác phẩm xuất sắc nhất trong cuộc thi và ông thị trưởng nồng nhiệt khen ngợi tài hùng biện của người đoạt giải. Ông thầy giáo cũng không muốn ngồi thừa: ông lảo đảo đứng dậy khỏi ghế để hoan hô cô gái đang đỏ bừng mặt.
Nhưng ô kìa, cái nắp cửa sập ở ngay bên trên bục ngồi lúc ấy mở ra và một con mèo chui xuống, bị quấn quanh mình một sợi dây nịt, đong đưa ở đầu sợi dây. Con vật tội nghiệp đập bốn chân chới với trong khoảng không với hy vọng bám được vào một vật gì đó. Cuối cùng móng vuốt của nó gặp một vật: Đó là bộ tóc giả của thầy giáo. Con mèo được kéo lên lập tức, quặp theo trong chân chiến lợi phẩm mà nó không chịu buông ra. Cử tọa cười nghiêng ngả và càng cười lăn lóc hơn nữa vì thằng con trai của ông họa sĩ đã nghĩ ra ý bôi kim nhũ lên vầng trán bóng láng của nhà giáo bất hạnh! Sự cố xảy ra chấm dứt buổi dạ hội, bọn học trò trở về nhà với tâm trạng hả hê được trả thù cho những nỗi khổ đã qua. Mùa nghỉ hè có thể bắt đầu!
+++
Than ôi, những ngày hè mới bắt đầu của Tom rất tệ hại. Trước hết, bởi vì Becky đã theo bố mẹ đi Missouri; kế đến, bởi vì cảm giác tội lỗi của Tom đối với Muff Potter đã phát triển tới mức trở thành một cực hình thật sự. Cuối cùng là vì Tom mắc bệnh sởi và không được ra khỏi nhà suốt hai tuần...
Khi ra khỏi phòng, người nó xanh xao, yếu ớt, gầy mòn. Nó thấy dường như tình hình trong làng đã thay đổi bất lợi cho chúng. Rõ ràng đã có một giáo đoàn truyền đạo ngang qua làng và phát động một chiến dịch sùng tín: mọi người đã trở nên đạo hạnh kinh khủng, không những người lớn mà còn cả trẻ con nữa! Tom lang thang đi tìm kẻ vô tín ngưỡng để nó có thể an tâm cùng với những kẻ giống nó, nhưng chẳng có ai.
Joe Harper - nhìn nó nản quá - đang mải mê đọc Kinh thánh, Ben Rogers đang phân phát sách của giáo đoàn cho người nghèo, Jim Hollis lúc nào cũng nói đến Chúa. Khi Huck, thằng bạn thân thiết của nó vừa tiếp nó vừa trích dẫn những câu Kinh thánh thì cuộc đời xem như chấm dứt: Tom rơi vào một nỗi tuyệt vọng tận cùng.
Đêm hôm đó trời nổi một cơn giông tố kinh hoàng và tàn phá dữ dội. Tom trùm chăn kín đầu, chờ đợi cái chết sắp tới bởi vì nó chẳng còn gì nghi ngờ nữa: thần thánh đã nổi cơn lôi đình vì thái độ cố chấp không có lòng tin. Nhưng cuối cùng khi cơn bão dịu lại, nó ngạc nhiên sung sướng thấy mình vẫn còn sống. Hình như Chúa đã cho nó được triển hạn... Việc làm đầu tiên của Tom là cảm tạ ơn thánh quan phòng và quyết tâm mạnh mẽ muốn sửa mình; việc thứ hai, nói cho cùng là chờ đợi một lời cảnh báo khác của trời đưa xuống.
Hôm sau, bác sĩ trở lại vì bệnh của Tom tái phát. Nó phải nằm liệt giường thêm ba tuần lễ, ba tuần lễ đối với nó dường như dài vô tận...
Khi đã có thể ra khỏi nhà, nó đi thơ thẩn trên đường làng, hy vọng gặp một thằng bạn nào đó có tâm trạng lạc quan hơn... Quả nhiên, nó bắt gặp Joe và Huck đang chia nhau một quả dưa ăn cắp được. Thì ra bệnh của chúng cũng tái phát! Ba đứa bạn nhanh chóng tìm lại được mối quan hệ đồng lõa như trước kia..
* * * * *
Chương 9: Vụ xử án
Khi vụ sát hại bác sĩ Robinson được đưa ra trước tòa, dư luận trong vùng rất xôn xao.
Về phần Tom, nó mất ăn mất ngủ: nó bứt rứt không yên và rùng mình mỗi khi nghe một lời ám chỉ nhỏ nhặt nào tới tội ác đó, tưởng rằng người ta nhìn mặt nó có thể đoán biết tất cả mọi bí mật.
Không còn chịu nổi, nó kéo Huck ra riêng một chỗ vắng.
- Huck, cậu đã không nói gì với ai chứ?
- Về chuyện gì cơ?
- Cậu biết chuyện gì rồi mà!
- Không, tớ không nói gì hết.
- Không nói với ai cả chứ?
- Không mà! Tại sao cậu hỏi vậy?
- Thì hỏi vậy thôi. Tớ sợ.
- Đừng sợ, đừng sợ tớ nói. Tớ cũng biết lo cho cái thân của tớ chứ!
- Này Huck, liệu người ta có thể bắt buộc cậu nói không?
- Bắt tớ phải nói à? Họa chăng chỉ khi nào tớ chịu để cho thằng cha Joe Da đỏ giết chết một cách thảm khốc, còn không thì khỏi đi...
- Chúng ta thề giữ bí mật một lần nữa, cậu thấy sao?
- Nếu cậu muốn.
Hai kẻ đồng mưu bèn long trọng lập lại lời thề, cam chịu những hình phạt ghê gớm nhất nếu không giữ lời.
- Cậu nghĩ Muff Potter sẽ ra sao, Tom?
- Tớ sợ lão ta sẽ nguy... cái gì cũng bất lợi cho lão. Tội nghiệp, lão tiêu đời! Chỉ nghĩ đến là tớ đã rụng rời!
- Tớ cũng vậy, chuyện đó làm tớ khổ tâm.
Có lẽ lão không phải là con người có phẩm hạnh gương mẫu, nhưng thật ra, lão không phải con người xấu. Đồng ý là lão không chịu khó, đồng ý là lão ít khi chừng mực. Nhưng ngoài những điều ấy ra, lão khá trung hậu. Có lần tớ không câu được con cá nào, lão đã chia cá của lão cho tớ trong khi lão chẳng dư thừa gì. Nhiều lần tớ lâm cảnh túng bấn, lão đã giúp tớ vượt qua.
- Về phần tớ, lão đã thường hay sửa giúp con diều cho tớ và nhiều khi buộc lưỡi câu lại cho nữa. Chà! Phải chi bọn mình làm được điều gì cho lão!
- Ừ, tớ cũng vậy, tớ đau lòng khi nghe người ta kết tội lão trong khi lão có làm gì đâu...
Câu chuyện cứ tiếp tục đưa đẩy theo cùng một giọng điệu như thế mà chẳng thấy đưa ra một kết luận hay một quyết định nào cả. Bây giờ trời bắt đầu tối. Hai thằng bé đã lại gần nhà tù lúc nào không hay, có lẽ với niềm hy vọng mơ hồ sẽ có một phép lạ an bài mọi chuyện. Nhưng chẳng có gì xảy ra cả: các vị phúc thần dường như chẳng quan tâm đến số phận của kẻ vô tội không may.
Chúng chuyền qua cho lão Potter thuốc lá và diêm quẹt, như chúng đã từng làm nhiều lần.
Qua khung cửa sổ song sắt chúng nghe vọng ra giọng nói biết ơn của người tù bất hạnh:
- Này các cháu bé, tôi cám ơn các cháu lắm. Các cháu tử tế hơn bất cứ ai trong làng. Tôi thường tự nói với chính mình để cảm thấy bớt lẻ loi và tôi nói: có nhiều đứa bé đã được tôi dán lại cho con diều hay chỉ cho một chỗ nhiều cá trong khi tôi có thể giữ riêng cho tôi. Ấy thế mà tất cả bọn chúng đã bỏ rơi tôi... Chỉ có Tom và Huck là không quên tôi... Từ đáy lòng tôi chúc phúc cho cháu. Ồ, dĩ nhiên tôi chẳng đáng giá là bao. Tôi là một lão già nghiện ngập và tôi đã phạm một tội ác ghê tởm. Bây giờ tôi đền tội như vậy là đúng lẽ công bằng. Nhưng, các cháu ạ, tôi vẫn rất cảm động về những gì các cháu làm cho tôi. Này các cháu hãy xích lại gần một chút để tôi thấy những gương mặt bạn bè trước khi tôi chết. Và nếu các cháu vui lòng, mỗi cháu hãy nắm tay tôi một cái. Những bàn tay nhân hậu nhỏ bé đã giúp đỡ Muff Potter và có lẽ sẽ còn giúp đỡ nhiều hơn nếu có thể làm được. Tôi sẽ không quên các cháu, thôi các cháu về đi!
Các lời khen của lão Potter bất hạnh làm cho hai thằng bé cảm thấy khó chịu hơn. Lương tâm của chúng từ hồi nào đến giờ chỉ khẽ cằn nhằn, bây giờ cao giọng trách cứ thái độ hèn nhát, nhu nhược và đạo đức giả của chúng. Hai đứa chia tay nhau không nói một lời.
Đêm đó, Tom mơ thấy những ác mộng rùng rợn. Hôm sau và ngày kế tiếp, như bị một sức hút vô hình lôi cuốn, nó cứ lảng vảng gần cửa phòng xử án không dứt ra được. Nó gặp Huck, thằng này có vẻ không khả quan gì hơn nó. Cả hai đứa háo hức nghe kể lại diễn tiến của phiên tòa. Gọng kềm càng lúc càng siết chặt lão Potter tội nghiệp, lúc này không ai còn nghi ngờ gì về phán quyết của ban hội thẩm.
Đêm trước ngày tuyên án, Tom thấy trong lòng bứt rứt không yên: mặc dù đã đếm hàng ngàn con cừu, Tom cũng không thể nào ngủ được. Lương tâm ray rứt mãi không thôi... Không chịu nổi nữa, nó vùng đứng dậy.
+++
Sáng hôm sau, toàn thể dân làng kéo nhau đến tòa án. Ngày trọng đại đã đến. Kết cục dường như đã định trước. Sau khi chờ đợi một lúc lâu, các hội thẩm đi vào và tiến đến chỗ ngồi. Lát sau, Muff Potter xuất hiện, mặt xanh mét như xác chết: lão bị còng hai tay và trông có vẻ hốt hoảng. Joe Da đỏ vẫn bình thản như bao giờ.
Cuối cùng ông chánh án đi đến và phiên tòa bắt đầu.
Người ta gọi nhân chứng thứ nhất; người này xác nhận đã thấy Potter tắm ở suối rất sớm vào buổi sáng ngày án mạng được phát hiện. Rồi tới người chứng thứ hai, người chứng thứ ba. Mỗi lần như vậy, luật sư có nhiệm vụ bào chữa cho Potter đều cho qua, không hề đặt một câu hỏi nào, rõ ràng không có một cố gắng nhỏ nào để tìm cách cứu mạng cho thân chủ bất hạnh của mình. Tiến trình xét xử thật bất thường khiến công chúng tham dự bắt đầu xì xào phản đối:
- Luật sư gì mà coi nhẹ sinh mạng của thân chủ mình đến thế?
Thế là tất cả các nhân chứng đã khai bất lợi cho Potter và mỗi người đều rút lui mà không hề bị một câu chất vấn. Chủ tọa phiên tòa đã phải nhắc nhở công chúng giữ trật tự vì họ biểu lộ sự bất mãn một cách ồn ào. Công tố viên đứng dậy rồi cất tiếng nói:
- Thưa các vị hội thẩm, qua các lời chứng của những công dân đáng tín nhiệm, chúng ta có thể xác quyết không chút nghi ngờ rằng bị cáo là thủ phạm gây ra án mạng kia. Chúng tôi không có gì để nói thêm. Yêu cầu công lý phải được thực thi!
Trong sự im lặng nặng nề bao trùm căn phòng, lúc ấy người ta nghe kẻ bị cáo bất hạnh buông dài một tiếng rên rỉ. Thế là tất cả đàn ông đàn bà biểu lộ xúc động và giận dữ. Dầu con người nghiện ngập này đã phạm điều sai trái, nhưng diễn tiến bất thường của phiên tòa làm cho họ sửng sốt.
Đến đây, luật sư của Potter bèn quyết định ra tay can thiệp:
- Thưa ông chánh án, thưa các vị hội thẩm, chúng ta đã không chất vấn đủ các nhân chứng. Tôi còn có thể nói là chúng ta đã quên đòi nhân chứng quan trọng nhất ra tòa, người đã chứng kiến tội ác... Xin hãy mời Thomas Sawyer vào!
Trong đám cử tọa vang lên một tiếng kêu kinh ngạc.
Tom đến trước vành móng ngựa và tuyên thệ. Mặt mũi nó tái mét.
- Tom Sawyer, em đã ở đâu vào đêm xảy ra án mạng?
Cứng người vì lo lắng, Tom nuốt nước bọt mấy lần trước khi thốt ra một tiếng nhỏ xíu, giọng nghẹn ngào:
- Ở nghĩa địa.
Tom thấy Joe Da đỏ giật mình. Đến phiên nó, nó ớn lạnh từ đầu đến chân.
- Thế em có ở gần chỗ ngôi mộ của Horse Williams không?
- Thưa ông chánh án, có ạ. - Tom lắp bắp. - Cháu... nấp sau đám cây du... ở bên cạnh ngôi mộ.
- Em chỉ có một mình à?
- Thưa ông chánh án, không phải ạ?
- Chúng tôi sẽ cho đòi người đi với em lúc nào thấy cần thiết. Còn bây giờ, em hãy thuật lại những gì đã xảy ra trong đêm ấy, không bỏ sót chi tiết nào. Nào nói đi, Tom!
Tom bèn bắt đầu kể câu chuyện rùng rợn bằng giọng ngập ngừng; rồi sau đó rắn rỏi hơn và ai cũng đều có thể thấy sống lại những sự việc như đã xảy ra. Mọi người nghe say sưa, kinh hãi bám từng câu từng lời trên môi nó và người ta không nghe thấy dù một tiếng ruồi bay. Lúc Tom sắp nhắc lại hành động nham hiểm của Joe Da đỏ, tên này gạt phăng những ai đang đứng ngáng đường hắn ta và nhanh như chớp nhảy qua cửa sổ. Tên thủ phạm đích thực đã chạy thoát!
+++
Chỉ trong một ngày, Tom trở thành người anh hùng trong làng. Người lớn khen nó gan dạ, trẻ con thèm muốn sự táo bạo của nó. Tên nó còn được in chữ lớn trên tờ báo địa phương!
Người ta tiên đoán tương lai của nó sẽ rực rỡ và có kẻ còn tin nó sẽ làm tổng thống Mỹ không chừng... miễn là Joe Da đỏ không làm càn!
Tom sống những ngày vinh quang thật sự, nhưng ban đêm nó chỉ mơ toàn ác mộng! Đêm nào nó cũng mơ thấy Joe Da đỏ, một Joe Da đỏ hầm hầm sừng sộ, chỉ nói toàn chuyện trả thù.
Trời chạng vạng là Tom không dám liều bước ra khỏi nhà. Ban ngày, Tom sung sướng là đã có can đảm phá bỏ lời thề, sự biết ơn của Muff Potter làm nó ấm lòng hả dạ. Ban đêm, nó lại hối hận thà không làm gì cả.
Thằng Huck tội nghiệp cũng trải qua những dằn vặt tương tự. Vì Tom đã ép nó đi theo đến nhà luật sư vào đêm trước ngày xử án, nó cũng đã nói ra và bây giờ lại run sợ là Joe Da đỏ biết sự dính líu của nó trong vụ này. Luật sư đã hứa giữ bí mật nhưng nó có thể tin được ông ta chăng? Vấn đề tất cả ở chỗ đó.
Hai đứa bé có cảm giác là chúng chỉ an tâm bảo đảm và chỉ dám thở ra khoan khoái khi nào chính mắt bọn chúng thấy Joe Da đỏ bị treo cổ.
Than ôi! Người ta vẫn chưa thể tìm ra được mặc dù đã treo giải cho ai bắt được hắn và người ta đã lùng kiếm khắp nơi. Người ta còn mời cả một thám tử từ Saint-Louis tới; ông này cam đoan sẽ tìm ra tên thủ phạm giết người, nhưng, hứa gì thì hứa, ông ta cũng trở về tay không.
Tháng ngày lần lữa trôi qua, tâm trí mọi người lắng dịu, cuộc sống trở lại bình thường…
* * * * *
![[Zhihu] Có câu chuyện nào nhức não, ly kỳ về những quy luật kỳ lạ không?](/styles/vietwriter/default.png)
Bình luận facebook